Một loạt điện tín ngoại giao của Hoa Kỳ vừa được trang Wikileaks công bố, trong đó có nhiều tài liệu liên quan đến Hoa Kỳ, Trung Quốc và Việt Nam, giai đoạn 1973 – 1976

• >> Wikileaks hé lộ: Cựu độc tài Philippines từng bắt các tướng mặc váy

• >> Vì sao Wikileaks có nhiều thông tin nhạy cảm?

• >> Tiết lộ 1,7 triệu thư tín ngoại giao gây chấn động của WikiLeaks

• >> Nội dung đoạn ghi âm phiên tòa xét xử Bradley Manning bị rò rỉ

• >> Wikileaks gây rúng động với hơn 2 triệu email về Syria

Trong một bức điện của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ (29/6/1973) gửi đến sứ bộ của Mỹ tại Bắc Kinh đã xác nhận sự thay đổi trong chính sách của Bắc Kinh với Việt Nam.

Lúc này truyền thông Trung Quốc bắt đầu kiểm duyệt các bài báo của Việt Nam và lược bỏ những đoạn “quyết tâm chống Mỹ” khi đăng lại ở Trung Quốc. Rõ ràng Trung Quốc đã thay đổi nhưng thái độ bên ngoài vẫn làm ra vẻ như không hề có chuyện gì.

Hòa hoãn Mỹ – Trung

Về giai đoạn hòa hoãn trong quan hệ Mỹ – Trung, bức điện tín viết: “Việt Nam có thể phản ứng chống lại sức ép về một thỏa thuận với Việt Nam mà Bắc Kinh và Moscow muốn áp đặt lên họ.

Bức điện cũng dự liệu về sự lo ngại lẫn nhau giữa Việt Nam và Trung Quốc trong tương lai: “Về lâu dài, Việt Nam và Trung Quốc rất có khả năng sẽ lo ngại lẫn nhau nếu tình hình Đông Dương còn tiếp tục bất ổn”.

Vì lợi ích cá nhân, Bắc Kinh muốn cải thiện quan hệ với Hoa Kỳ có thể xung đột với quyền lợi của Việt Nam. Trong một ngôn ngữ ngoại giao tế nhị, bản điện tín ghi nhận rằng người Mỹ tin rằng Bắc Kinh không muốn cho Việt Nam chiến thắng.

Ngay trước khi có thỏa thuận ngưng bắn, các công bố phát biểu chính thức của Bắc Kinh và cả bình luận báo chí đã hoàn toàn khác xa với bình luận của Việt Nam.

Vì lợi ích riêng

Nếu như phía Trung Quốc nói rõ ràng mục đích cao nhất của họ khi đề cập tới Đông Dương là để cải thiện quan hệ chiến lược với Mỹ và đã chỉnh sửa cách nói của mình về cuộc chiến.

Bản điện tín ngoại giao viết: “Trong khi không bỏ mục tiêu giải phóng miền Nam, Hà Nội cũng  nhấn mạnh tới các hoạt động chính trị thay vì các hành động quân sự một cách đầy kịch tính”.

Bản điện tín cũng ghi rằng dù có thay đổi về ngôn từ, không có bằng chứng là Bộ Chính trị tại Hà Nội bỏ chiến lược quân sự với Miền Nam. Điều giới ngoại giao Hoa Kỳ ghi nhận ngay từ giữa năm 1973, gần hai năm trước khi chế độ Sài Gòn sụp đổ là “sự tự tin của Hà Nội”. Tài liệu này tiết lộ: Việt Nam thực sự tin rằng chiến lược của họ sẽ đem lại thắng lợi cuối cùng.

Trong các bản điện tín khác, phía Hoa Kỳ có vẻ như nhìn nhận rằng Trung Quốc sau các tính toán trên đã có động thái riêng thể hiện trong vụ chiếm toàn bộ Hoàng Sa năm 1974 của Việt Nam.

Cùng lúc Trung Quốc còn tìm cách mô tả một cách trắng trợn “chiến thắng Hoàng Sa” như một thắng lợi của nhân dân Trung Quốc chống lại Hải quân Việt Nam Cộng hòa.

Các nội dung từ điện tín ngoại giao của Hoa Kỳ liên quan đến chủ đề chính trị khu vực Đông Nam Á sẽ được cập nhật trong các bài tới.

T. H