Trong thần thoại Hy Lạp, rắn Hydra là một con vật nguy hiểm sống trong đầm lầy, nó có rất nhiều đầu. Máu của nó rất độc, hơi thở hôi thối đến mức có thể làm chết người. Chàng dũng sĩ Héc-quyn đã vô cùng gian nan khi tiêu diệt nó vì cứ chặt xong cái đầu này, nó lại mọc ngay cái đầu khác. Việc xử lý, ngăn chặn và loại trừ loại web, blog sai trái, phản động, “tự diễn biến” hiện nay cũng vậy…

“Lách luật” để “thoát hiểm”

Cách đây gần hai năm, một trang web xưng danh “đại diện cho giới trí thức và phản biện xã hội” ra đời đã chớp lấy làn sóng phản đối một số dự án kinh tế chưa được sự đồng thuận trong xã hội để kích động chính trị, cổ xúy cho những thành phần bất mãn. Sau một thời gian dài theo dõi, cơ quan chức năng đã nhận thấy nhiều dấu hiệu sai trái, “phức tạp về chính trị” của trang web này và kiến nghị lên các cơ quan chức năng liên quan, đề nghị xử lý, cần thiết phải đóng cửa nó. Thế nhưng, mọi việc lại không hề dễ dàng, bộ chủ quản liên quan đến vụ việc khi kiểm tra đã cho rằng, chưa đủ căn cứ, cơ sở và chưa có chế tài xử lý trang web này. Lý do rất đơn giản: Chủ nhân trang nói trên giải trình trang của ông ta chỉ là một blog, là một trang cá nhân và lỗi duy nhất của trang này là đang sử dụng máy chủ ở nước ngoài.

Câu chuyện mà phóng viên Báo Quân đội nhân dân ghi nhận như nêu ở trên đây đã cho thấy một thực trạng đáng suy nghĩ trong xử lý web, blog có dấu hiệu sai trái, phản động. Thực tế hiện nay, hệ thống pháp luật quản lý thông tin điện tử ở nước ta còn chưa hoàn thiện, nên đã dẫn đến tình trạng cơ quan quản lý và cả cơ quan pháp luật “lúng túng” khi xử lý những “con rắn Hydra” web, blog. “Nhiều trang web, blog đã đăng tải bài viết xuyên tạc sự thật, vi phạm Nghị định số 97/2008/NĐ-CP về quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ internet và thông tin điện tử trên internet. Điều 4 của Thông tư số 14 hướng dẫn thực hiện Nghị định này nêu rõ một trong những hành vi bị nghiêm cấm đối với trang web, blog là: “Tạo trang thông tin điện tử giả mạo cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp khác; thông tin sai sự thật xâm hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân”. Thế nhưng, có rất nhiều trường hợp người bị xuyên tạc, bôi nhọ, vu khống lại không có đơn thư tố cáo với cơ quan pháp luật, nên cả Bộ Thông tin và Truyền thông và Bộ Công an đều không thể vào cuộc xử lý” – một cán bộ công an có kinh nghiệm theo dõi nhiều vụ việc cho biết. Mặt khác, tâm lý chung của nhiều người Việt là không muốn đôi co, dây dưa vào những phần tử bất mãn, như gần đây gia đình một cán bộ của quân đội cũng bị vài blog đăng tải nội dung bịa đặt, bôi xấu nhưng đồng chí này cũng không kiến nghị cơ quan chức năng xử lý vì không muốn gây phiền toái. Phải chăng vì thế mà không ít chủ trang web có dấu hiệu sai trái, phản động vẫn ngang nhiên lộng hành, dương dương tự đắc vì đã “lách luật”, “thoát hiểm” một cách ngoạn mục để thực hiện các mưu đồ đen tối.

Hành lang pháp lý chưa hoàn thiện

Khi trao đổi với một số cơ quan liên quan của Bộ Thông tin và Truyền thông, chúng tôi được biết, Nghị định 97 sau 4 năm ra đời đã bộc lộ rất nhiều hạn chế, bất cập so với sự phát triển bùng nổ của internet, web, blog. Ngoài nghị định này, mặc dù còn có cả các văn bản pháp luật về quản lý blog, quản lý tin rác song cũng chưa bao quát, chế tài được những hành vi mà chủ nhân nhiều web, blog thời gian qua thực hiện. Chính vì thế, hiện nay Bộ Thông tin và Truyền thông đang xây dựng dự thảo Nghị định 97 sửa đổi, bổ sung theo hướng quản lý chặt chẽ hơn hoạt động thông tin điện tử, tạo hành lang pháp lý để xử lý nghiêm minh những hành vi sai phạm.

Tại một hội thảo do Bộ Công an tổ chức gần đây đã nêu lên thực trạng, việc áp dụng các quy định của Nhà nước đối với các nhà cung cấp dịch vụ internet trong thực hiện ngăn chặn thông tin xấu còn hạn chế. Ở Trung Quốc, có quy định các nhà cung cấp dịch vụ phải đặt máy chủ tại nội địa nên việc quản lý thông tin tốt hơn, còn ở ta, không ít nhà cung cấp đặt máy chủ ở nước ngoài hoặc không có cơ quan đại diện ở Việt Nam, tạo ra “lỗ hổng” quản lý…

Theo cơ quan chức năng, hiện nay, việc lập blog rất đơn giản, nếu đối tượng dùng sim 3G loại sim rác thì gần như không kiểm soát được. Trong khi đó, lực lượng hoạt động nghiệp vụ quản lý trên internet của một số bộ, ngành liên quan còn “vừa thiếu, vừa yếu”, hoạt động chồng chéo, bất cập, có tình trạng “không biết ai là chính, ai là phụ, mạnh ai nấy làm”. Một việc đơn giản hơn là rà soát, thống kê, đánh giá toàn bộ thực trạng các web, blog, diễn đàn có nội dung xấu, đánh giá, phân loại, xác minh đối tượng liên quan… một cách tổng thể để có biện pháp đấu tranh ngăn chặn đến nay cũng chưa được triển khai thấu đáo. Vừa qua, khi phóng viên Báo Quân đội nhân dân nắm số liệu ở hai bộ liên quan đến việc này, cơ quan chức năng đều cho biết “chưa đủ thông tin”. “Nếu cần công bố một danh sách web, blog có nội dung xấu, chúng tôi có thể làm được ngay, nhưng theo Nghị định 97 hiện hành thì chưa rõ việc này là của cơ quan nào” – một cán bộ quản lý cho biết.

Quét “thông tin bẩn”

Ông Vũ Hoàng Liên, Chủ tịch Hiệp hội internet Việt Nam, một trong những người có công lớn đưa internet vào Việt Nam trong một lần trao đổi với phóng viên Báo Quân đội nhân dân đã ví von internet là một cái “chợ trời thông tin”, có “hàng” tốt, “hàng” xấu, thậm chí cả hàng… ăn cắp. Tư duy “quản lý được đến đâu mở ra đến đấy” đã lỗi thời so với nhu cầu phát triển của xã hội. Tuy nhiên, ông Liên cũng cho rằng không vì thế mà thả nổi nó thành một cái “chợ trời” bát nháo thực sự mà phải có quy củ. Chung quan điểm trên, một cán bộ ngành tuyên giáo có kinh nghiệm theo dõi, chỉ đạo xử lý các hoạt động liên quan đến vấn đề này cho rằng: “Việc quản lý, xử lý loại web, blog này là vô cùng khó khăn. Về mặt kỹ thuật không phải cứ muốn là có thể làm được. Về pháp luật, chúng ta chưa có hệ thống quy phạm đầy đủ và chặt chẽ để xử lý những sai phạm này.

Tuy nhiên, cũng phải thừa nhận một thực tế là những hiện tượng như tham nhũng là hiện thực, chạy chức chạy quyền, sai sót, khuyết điểm trong giải phóng mặt bằng, quản lý kinh tế là có. Trong khi đó, hệ thống báo chí, truyền thông còn một số hạn chế, chậm trễ trong phản ánh, định hướng dư luận, thông tin một chiều ở nhiều vụ việc “nóng” nên đã tạo ra mảnh đất màu mỡ cho những trang web, blog kia kích thích vào sự hiếu kỳ, cơn khát thông tin hậu trường… Song đây cũng là một hiện tượng xảy ra ở nhiều nước trên thế giới, khó kiểm soát, điều quan trọng là thái độ và trình độ nhận thức, xử lý thông tin của công chúng; không nên cường điệu hóa về sự nguy hiểm của loại web, blog này. Về lâu dài, cái gốc để hạn chế thông tin xuyên tạc vẫn là nâng cao năng lực quản lý, điều hành, hạn chế tiêu cực xã hội, tăng cường dân chủ và kỷ luật, tạo sự đồng thuận, phát triển”.

Chiều 15-9, phóng viên Báo Quân đội nhân dân đã tìm gặp Trung tướng Nguyễn Quốc Thước, một người khá nổi tiếng với nhiều phản biện được nhiều web, blog đăng tải. Tuy nhiên, ông cho biết có nhiều thông tin ông không phát biểu, không tham gia “nhóm nọ”, “nhóm kia” song đã bị kẻ xấu đơm đặt, xuyên tạc trắng trợn. Trung tướng Nguyễn Quốc Thước gọi đó là những “thông tin bẩn”. “Tôi thấy có nhiều người tốt nhưng vì khía cạnh nào đó họ chưa được giải tỏa dẫn đến họ bức xúc và phát tán gửi thông tin đi nhiều nơi là không có lợi. Bản thân tôi cũng có nhiều ý kiến, nhiều góp ý và từng rất bức xúc khi không được phản hồi. Gần đây, tôi rất phấn khởi sau khi được gặp gỡ, đối thoại với đồng chí Thường trực Ban Bí thư, đồng chí Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương và được phát biểu hết các bức xúc, không hạn chế thời gian. Đồng chí Tổng bí thư cũng đã tiếp xúc với tôi, sau đó cho cán bộ cấp dưới đến nhà riêng, nắm thêm nhiều vấn đề tôi chưa phát biểu hết. Trước đó, bụng tôi “sôi sùng sục” nhưng sau đó thấy rất thanh thản.

Chính vì thiếu sự đối thoại, phản hồi nên dẫn đến nhiều bức xúc, bị kẻ xấu lợi dụng để cho có người bị lợi dụng, lôi kéo, sinh ra nhiều trang “thông tin rác, thông tin bẩn” – Trung tướng Nguyễn Quốc Thước nói. Tuy nhiên, ông cũng lưu ý cần phân biệt rõ người góp ý phê bình vì dân, vì nước, để xây dựng Đảng với kẻ lu loa để “phá Đảng”. Ông cho biết, ông cũng rất thận trọng, nhiều nội dung không đi đánh máy, phô-tô mà trực tiếp viết tay để tránh bị kẻ xấu sao chép, xuyên tạc.  “Gần đây, có người bạn thân hỏi đùa ông có “tham gia” cho mấy trang mạng đang được đồn thổi đình đám kia không, ông nói thẳng: “Cái gì cần góp ý tôi viết cho báo chính thống chứ cái bọn nhân danh web nọ, blog kia, phản biện này nọ nhưng động cơ xấu xa, không vì nước, vì dân mà chỉ đả kích để phá hoại thì là có tội. Phản biện, đấu tranh gì nếu làm cho Đảng mạnh lên, cho dân được nhờ thì mới đáng đọc, đáng xem, còn đăng tải để kích động dẫn đến mâu thuẫn, phá Đảng, hại dân, cõng rắn cắn gà nhà, gây ly tán, chiến tranh như ở Li-bi, I-rắc thì phải coi đó là rác, là bẩn, đều phải quét nó đi, không để nó làm hại” – Trung tướng Nguyễn Quốc Thước nói.

NGUYÊN MINH, NGUYỄN HÒA, NGỌC HƯNG (QĐND)

(Còn nữa)