Khoảng 50-60 lò bếp bí ẩn được phát hiện ở thung lũng khe Chăng (xóm Đồng Minh, xã Châu Thái, H.Quỳ Hợp, Nghệ An) từ năm 2004 đến nay.

Đó là những cái lò giống như lò gạch hay lò vôi thường thấy, nhưng nhỏ hơn với đường kính miệng lò to nhất khoảng 1 m, trung bình là 0,8 m, nhỏ nhất là 0,4 m. Độ sâu của các lò từ 0,6-0,8 m, có lò sâu chừng 25 cm hoặc lộ thiên rất dễ nhận ra.

Lò được xây bằng đá, có lò bằng gạch nung hoặc đất sét.

Bên dưới nhiều lò còn có vết than đen, nhiều lò vẫn còn nguyên sau khi được người dân khai lộ dưới lớp đất sâu khoảng 30-40 cm.

Thung lũng khe Chăng trước đây được tạo bởi hai khe nước nhỏ. Từ năm 2004, người dân xóm Đồng Minh vào khai phá thung lũng này để làm ruộng lúa nước và phát hiện ra những cái lò kỳ lạ này.

Ban đầu, ở khu vực khai ruộng có chừng hơn 100 lò được phát hiện và phá bỏ.

Khai hoang tiếp lên phía đầu nguồn khe Huổi Chăng và khe Khoải Yếu chảy ra từ núi Pu Muồng, thuộc dãy núi Pù Huống, người dân lại thấy những lò khác phát lộ.

Gần đây nhất, trung tuần tháng 5.2010, anh Vi Văn Thanh, và vợ là chị Ngân Thị Thắm, khi san vạt đồi ngay cạnh ruộng của nhà lại thấy một cái lò vẫn còn nguyên vẹn.

Những cái lò này được xây thành hai hàng dọc theo bờ suối, các lò cách nhau từ 7-9 m, càng lên cao, khoảng cách giữa các lò càng thưa dần.

Việc phát hiện ra những cái lò kỳ lạ này đã làm nhiều người rất tò mò, thậm chí hoang mang vì khu vực thung lũng khe Chăng là một vùng núi cao, rừng già rất hoang vu, trước đây không có người ở.

Những cái lò này do ai làm, làm bao giờ, để làm gì… là những câu hỏi được đặt ra nhưng chưa có câu trả lời, kể cả những người 80, 90 tuổi sống tại khu vực này.

Dẫn chúng tôi vào thung lũng khe Chăng, ông Vi Văn Năm, Trưởng ban văn hóa xã Châu Thái, cho biết: lúc đầu người dân cứ ngỡ là ai đó ngày xưa đắp lò nấu phân dơi hay làm gì đó nên không báo cáo. Đến tháng 5.2005, UBND xã mới biết và báo cáo lên huyện và tỉnh. Tháng 8.2006, có một đoàn cán bộ, nghe nói là cán bộ bảo tàng gồm 3 người đã đến khảo sát, sau đó ra về… đến nay chưa có kết luận.

Việc liên tục phát hiện thêm những cái lò mới ở vùng rừng núi này đã gây dư luận xôn xao, nhiều người đã tìm đến thung lũng khe Chăng để được tận mắt thấy những cái lò lạ. Đồng thời, cũng xuất hiện những lời đồn thổi mang tính chất huyền bí, mê tín dị đoan.

Thiết nghĩ, cơ quan chức năng cần có nghiên cứu và công bố sự thật về những “di chỉ” đặc biệt này.

TT (BTN)