DEATH BY CHINA – CHẾT DƯỚI TAY TRUNG QUỐC

“Việc của người biết suy nghĩ là không đứng cùng phía với đao phủ.”
Albert Camus

GPHẦN 15.1: NHỮNG BẬC THẦY TOÀN CẦU HÒA TRONG “THẾ GIỚI PHẲNG”

Cho đến giờ, mối quan hệ kinh tế với Trung Quốc của Mỹ đã thành công và có lợi – và có lợi cho cả hai phía….

Ca làm việc trong nhà máy [ở Trung Quốc] thường là 12 giờ, và thường với 2 lần nghỉ ở giữa cho họ dùng bữa (có trợ cấp hay miễn phí), sáu hay bảy ngày một tuần. Bất cứ khi nào có sự cố – nếu dây chuyền bị dừng lại vì lý do nào đó, nếu một công nhân có dư được chút thời gian tại bữa nghỉ ca dùng bữa – nhiều người gục đầu vào cái bàn trước mặt họ và thường rơi vào giấc ngủ ngay lập tức.- James Fallows, , “China Makes, The World Takes,” (August 26, 2008)

Làm thế nào mà một trí thức Mỹ như James Fallows lại có thể hòa hợp được phát biểu đầu tiên của ông ta với quan sát thứ hai của ông ta? Điều này cũng là một câu hỏi tốt; nhưng nếu các Bậc Thầy Toàn Cầu Hóa của Mỹ giỏi một thứ gì đó, thì đó là khả năng lướt qua những mâu thuẫn dưới sự bao phủ của những câu chuyện như Through the Looking Glass như sự phụ thuộc nặng nề của Trung Quốc vào lực lượng lao động dôi dư bị bóc lột bằng cách nào đó mang lại lợi ích cho nước Mỹ và những người công nhân Trung Quốc.

Về phần những Bậc Thầy Toàn Cầu Hóa, họ là những người đàn ông (đôi lúc là phụ nữ) vốn viết nên những bài tụng ca đầy tính nghệ thuật và đăng lên những trang tạp chí vào báo uy tín như Atlantic Monthly, The New York Times, và Time. Ngòai Fallows, họ còn có những cái tên như Tom Friedman, Nicholas Kristof, và vâng, Fareed Zakaria đã đề cập trước đây.

Những gì mà những Kẻ Huýt Sáo (Pied Pipers) về một Thế Giới Phẳng Tuyệt Vọng chia sẻ cùng nhau là cái niềm tin ngu ngốc rằng các công nhân và công ty Mỹ vốn tuyển dụng họ không còn khả năng cạnh tranh về mặt chi phí với các quốc gia đang phát triển như Trung Quốc.

Cái hội đồng của sự tuyệt vọng này vừa kỳ dị vừa phản thực tế bởi vì trong lịch sử, Mỹ luôn có khả năng cạnh tranh với các nước lương thấp bằng lợi thế năng suất vượt trội của nó. Với lợi thế đó, nó không quan tâm nếu những người công nhân ở Thâm Quyến hay Sài Gòn đang kiếm 50 xu một giờ và những người công nhân Mỹ đang kiếm gấp 30 lần nếu những người công nhân Mỹ được trang bị kỹ thuật công nghệ mới hơn và trang bị vốn vượt trội có năng suất gấp 30 lần.

Dĩ nhiên, vấn đề hiện nay của Mỹ với Trung Quốc là nó không phải cạnh tranh về lương thấp. Như chúng ta đã thảo luận nhiều ở Chương 4, các công ty Mỹ và công nhân của họ phải vượt qua những trợ cấp xuất khẩu trái luật của Trung Quốc, thao túng tiền tệ, và hàng loại Vũ Khí Hủy Diệt Việc Làm khác. Không có một người Mỹ nào nên tỏ ý nghi ngờ với một chân lý kinh tế đã tồn tại rất lâu này:

Cùng mức sân chơi như nhau với Trung Quốc hay bất cứ quốc gia nào khác, các công ty Mỹ và công nhân của họ có thể cạnh tranh với bất cứ ai trên thế giới.

Đó là bởi vì sự thật rằng những cải cách thương mại và tiền tệ thật sự với một Trung Quốc chơi xấu là rất thiết yếu tại thời điểm chuyển tiếp này trong lịch sử của chúng ta. Dù vậy, các Bậc Thầy Toàn Cầu Hóa từ chối ghi nhận sự thật này và thay vì vậy khăng khăng rằng những người công nhân Mỹ không cần những công việc sản xuất chế tạo bởi vì những công việc này chạy đến các nước như Trung Quốc là không thể tránh được.

Lời phàn nàn của chúng ta với những Bậc Thầy Toàn Cầu Hóa không chỉ ở mức rằng họ đã sai lầm khủng khiếp. Nó còn là việc họ sử dụng những vị trí đặc quyền và quyền lực của họ tại những vị trí cấp cao trong giới phóng viên xôi thịt để định hướng lệch lạc và trong một vài trường hợp nói dối trắng trợn công chúng Mỹ trong việc đề cao lịch trình toàn cầu hóa của họ. Lấy ví dụ hãy xem Fareed Zakaria huênh hoang chống lại cải cách tiền tệ Trung Quốc từ vị trí đặc quyền của ông ta ở tạp chí Time:

Vào ngày 29/9, Hạ viện đã thông qua một đạo luật280 vốn sẽ trừng phạt Trung Quốc bởi việc giữ đồng tiền của nó dưới giá trị thật bằng việc đánh các sắc thuế vào hàng hóa Trung Quốc. Mọi người dường như đồng ý rằng đó là thời điểm. Nhưng nó không phải. Đạo luật này hoàn toàn vô nghĩa và là một sự mị dân nguy hiểm nhất. Nó sẽ không giải quyết vấn đề mà nó đang tìm kiếm giải quyết. Đáng lo hơn, nó là một phần của mảng chống Trung Quốc đang lên ở nước Mỹ vốn bỏ qua thách thức thật sự của giai đoạn phát triển tiếp theo của Trung Quốc.

Thật sự, bộ máy tuyên truyền của Bắc Kinh đã không thể khuấy tung lên một cách tài tình nghệ thuật hơn. Bằng việc lập luận rằng đạo luật cải cách tiền tệ sẽ “trừng phạt Trung Quốc”, Zakira ngay từ đầu đã thiết lập Trung Quốc như là một nạn nhân đáng thương bị “đánh” bởi các sắc thuế hơn là một kẻ săn mồi trọng thương mà Mỹ phải tự vệ chống lại. Hãy trở về mặt đất Fareed: định giá đồng tiền của bạn thấp hơn 40% giá trị thật đơn giản chỉ để làm nghèo đi các đối tác thương mại của bạn mới là chống lại các luật lệ thương mại tự do.

Zakaria kế tiếp còn quả quyết rằng đánh thuế trả đũa để bù đắp cho đồng tiền bị đánh giá thấp của Trung Quốc “sẽ không giải quyết được vấn đề mà nó đang tìm kiếm giải quyết”. Ồ thật không? Nếu vấn đề là đưa đồng tiền của Trung Quốc trở về giá trị thật, dĩ nhiên các biện pháp bù đắp sẽ tốt, và những sắc thuế như vậy sẽ tạo ra một cách thích hợp một vài lợi tức xấu nhưng cần thiết cho chính phủ Mỹ cho đến khi Trung Quốc từ bỏ hay chơi một cách công bằng.

Cũng lưu ý rằng tên Zakaria “chỉ tay năm ngón” đã khéo léo cố gắng quy kết cho bất kỳ ai hỗ trợ cải cách thương mại như là một tay nhà nghề về mị dân nguy hiểm. Và cái mà Zakaria thân rồng huyênh hoang mà không cần đánh giá của cái gọi là vùi dập Trung Quốc và sự nổi lên của một “cảm tính chống Trung Quốc đang lên”.

Đây thật sự là một sự tuyên truyền bậc thầy và Time Warner đã trả cho Zakiria khá hào phóng vì điều đó. Nhưng vấn đề lớn hơn với các “nhà học giả” như Zakaria là họ đơn giản không hề tiến hành một nghiên cứu thật sự nào để bênh vực cho những đánh giá thân Trung Quốc của họ.

Ví dụ hãy xem những mô tả đặc điểm của Zakaria về những nguồn gốc được cho là lợi thế chi phí của Trung Quốc so với các nhà sản xuất Mỹ trong cùng bài báo tạp chí Time ở trên. Với Zakaria, vấn đề không chỉ là lương thấp. Nó còn là các yếu tố khác như “sự trọng thị với kinh doanh, các công đoàn dễ bảo, và một lực lượng lao động chăm chỉ”
Dĩ nhiêm, có tất cả những thứ nho nhỏ sai lầm trong phân tích của Zakaria. Trong phạm trù “sự trọng thị với kinh doanh”, Zakaria phải tin tưởng rằng tệ tham nhũng lan tràn ở Trung Quốc bằng cách nào đó giúp cải thiện môi trường kinh doanh. Về cụm từ “các công đoàn dễ bảo” của Zakaria, nó như việc thoa son cho lợn; các công đoàn lao động Trung Quốc chỉ tồn tại trên danh nghĩa và Thượng Đế (và một đội ngũ bác sĩ đi kèm) phải đến để giúp đỡ nhà tổ chức lao động nào đó vốn cố gắng hình thành nên một thỏa thuận thật sự. Và liên quan đến “lực lượng lao động chăm chỉ” của Trung Quốc, nếu ông muốn nói là người Mỹ không sẵn lòng làm việc 12 giờ một ngày, 6 ngày 1 tuần với giờ đi vệ sinh được luật hóa trong điều kiện bóc lột tàn tệ thì vâng Fareed, ông đã đưa chúng tôi đến tình trạng đó.

Nhưng những điều này chỉ là những lý sự cùn nhỏ nhặt với phân tích của Zakaria về lợi thế chi phí sản xuất của Trung Quốc. Vấn đề lớn thật sự trong lập luận của ông ta là ông ta không hề đề cập đến những nguồn gốc thật sự của lợi thế cạnh tranh của Trung Quốc. Tất nhiên những thứ này chính là những vũ khí hủy việc việc làm như đã nói trước đây vốn gần như vi phạm mọi luật trong sách tự do thương mại. Một lần nữa như đã ghi trong phần 4, chúng bao gồm các trợ cấp xuất khẩu đồ sộ trái luật của Trung Quốc, hành động thao túng tiền tệ của nó, việc ăn cắp và làm hàng giả tràn lan, chính sách trái luật trong việc bắt buộc chuyển giao công nghệ, và vân vân. Và trong cái vân vân đó, chúng ta đừng quên lợi thế chi phí của các nhà máy của Rồng có được từ việc sử dụng các con sông, con suối và bầu khí quyển thế giới như là những địa điểm xả rác thải khổng lồ.

Vậy thì tại sao Zakaria lựa chọn để cố tình bỏ sót những nguồn gốc quan trọng nhất của lợi thế cạnh tranh của Rồng ngoài lao động giá rẻ của nó? Thật sự chỉ có thể có hai khả năng.

Khả năng thứ nhất là Zakaria hiểu sức mạnh của những Vũ Khí Hủy Diệt Việc Làm này nhưng chủ ý lựa chọn bỏ qua chúng. Nó đưa đến những vấn đề về sự chính trực.

Khả năng thứ hai là Zakaria thật sự không hiểu tình trạng kinh tế của quan hệ thương mại Mỹ – Trung Quốc. Nó đưa đến những vấn đề về sự tín nhiệm – và khả năng thật sự mà nhà học giả rỗng tuếch hạng siêu gà này nên biến đi vào một ngày nào đó.

Dĩ nhiên, tại lúc này đây bạn có thể nghĩ chúng tôi đang làm việc trích dẫn ác ý với Fareed Zakaria, nhưng chúng tôi làm vậy chỉ bởi vì chúng tôi tin rằng ông ta không chỉ là một trong số những người ảnh hưởng nhất của của cái gọi là Những Bậc Thầy Toàn Cầu Hóa mà còn là nhân vật vô trách nhiệm nhất của nó.

Để minh họa cho điểm cuối cùng này, sẽ hữu ích để định giá lập luận cuối cùng của Những Bậc Thầy Toàn Cầu Hóa mà Zakaria đã giúp làm cho trở nên phổ biến. Đây là lập luận của Zakaria với đầy đủ tinh thần của câu nói của Marie Antoinette “Hãy để Bombay ăn bánh mừng thắng lợi” [1]: Thậm chí nếu Trung Quốc đã từ bỏ con đường trọng thương của nó, sự tăng lên về mặt chi phí của hàng xuất khẩu Trung Quốc sẽ không làm giảm thâm hụt thương mại của Mỹ hay làm tăng số lượng việc làm sản xuất chế tạo. Thay vì vậy, một sân chơi như thế sẽ chỉ đơn thuần, theo lời của Zakaria, “giúp các nền kinh tế lương thấp như Việt Nam, Ấn Độ và Băng-la-đét, vốn làm ra các sản phẩm như của Trung Quốc”.

Các Nhóm Tư Vấn Yêu Gấu Trúc

Những ai xây dựng nên một Vạn Lý Trường Thành của Mỹ để đẩy lui ảnh hưởng của Trung Quốc có thể kết thúc với việc làm nguy hại đến hòa bình và thịnh vượng trong dài hạn trong khi chỉ cần làm một chút để cải thiện triển vọng cho việc thay đổi chính trị ở Trung Quốc.- Albert Keidel, Atlantic Council.

Là thành viên cuối cùng của Liên Minh Ủng Hộ Trung Quốc, có rất nhiều Nhóm Tư Vấn Yêu Gấu Trúc trong và ngoài Beltway [2] mà thường tự đưa mình vào các cuộc tranh luận về Trung Quốc. Chúng tôi không chắc chắn chính xác tại sao những tổ tư duy này lại quá thân Trung Quốc một cách dễ đoán vậy và chúng tôi không có ý muốn đặt vấn đề về tính chính trực của họ hay những động cơ của họ. Tuy nhiên, chúng tôi muốn định ra những đối tượng tình nghi bình thường trong nhóm này, để trong trường hợp bạn gặp những luận điệu của họ trên phương tiện truyền thông, bạn có thể không đếm xỉa đến dữ liệu và ý kiến đó dựa trên nguồn gốc của chúng.

Thế thì đây là một danh sách thu gọn, không kể thứ tự, của các nhóm tư vấn và nhà phân tích mà chúng tôi đã tìm thấy sự ngu dốt trong cái sáng suốt và sâu sắc của những bài viết về Trung Quốc của họ.

• Albert Keidel của Hội đồng Atlantic

• Peter Bottelier và Doug Paal của Carnegie Endowment

• Kenneth Lieberthal, Bob Rubin và John Thornton của (và bất cứ ai liên quan đến) Viện Brookings

• Charles Freeman của (và bất cứ ai liên quan đến) Trung Tâm Nghiên Cứu Chiến Lược và Quốc Tế

• Gần như bất cứ ai liên quan đến Hội Đồng Quan Hệ Quốc Tế (Elizabeth Economy là một ngoại lệ đáng kể)

• Ed Gresser của Viện Chính Sách Tiến Bộ

Lại một lần nữa, chúng tôi không mong muốn nghi ngờ động cơ của những nhà phân tích này hay viện của họ. Chúng tôi chỉ đơn giản nói là “Người đọc, hãy cẩn thận!”

Tổng kết sách lược của Liên Minh Ủng Hộ Trung Quốc

Để kết thúc chương này, thật hữu ích để tóm lược các điểm chính của “Liên Minh Ủng Hộ Trung Quốc”. Bất cứ khi nào bạn thấy một hoặc nhiều trong số những lập luận này trên cái bài báo Op-Ed, xã luận, diễn thuyết, tranh luận truyền hình, hay báo cáo tổ tư duy, bạn có thể yên tâm chắc chắn rằng những kẻ đó sẽ chống lại những cải cách có ý nghĩa với Trung Quốc. Vì thế, đây là một vài trò lừa bịp phổ biến của các nhà ủng hộ Trung Quốc:

• Kiểu điều kiện tiên quyết – buộc tội bất cứ ai chỉ trích Trung Quốc là một “Kẻ vùi dập Trung Quốc”

• Kiểu Joe McCarthy – quy kết bất cứ ai ủng hộ cải cách thương mại là một “kẻ bảo hộ”.

• Kiểu Chơi đùa trên nỗi sợ hãi của chúng ta – cảnh báo bất cứ nỗ lực nào nhằm bảo vệ Mỹ khỏi Chủ nghĩa Trọng thương và Chủ nghĩa Bảo hộ Trung Quốc sẽ dẫn đến một “cuộc chiến thương mại”.

• Kiểu biến nó thành một tiểu thuyết rung rợn Stephen King – Tham chiếu đến vai trò của các sắc thuế Smoot – Hawley trong cuộc Đại Khủng Hoảng để tạo ra sự ấn tượng rằng một cuộc chiến thương mại với Trung Quốc sẽ tàn phá nền kinh tế toàn cầu.

• Kiểu tâm lý phản phản lực – cảnh báo rằng nếu bạn cố gắng gây áp lực lên bắt Bắc Kinh cam đoan cải cách chỉ đơn thuần mang đến kết quả ngược với mong đợi.

• Kiểu né tránh hết lần này đến lần khác – nhấn mạnh rằng “bây giờ” không phải là thời điểm để cam kết các cải cách – và lặp lại lập luận này từ năm này sang năm khác.

• Kiểu chơi bài “người nghèo” Walmart – yêu sách rằng bất cứ sự tổn hại nào đến các cơ sở sản xuất chế tạo Mỹ sẽ được bù đắp nhiều hơn bằng lợi ích có được cho người tiêu dung từ giá thấp hơn của hàng hóa Trung Quốc giá rẻ.

• Kiểu sử dụng trò chơi vỏ sò Stephen Roach – cho rằng vấn đề thâm hụt thương mại của chúng ta là một vấn đề “đa phương” với cả thế giới hơn là chủ yếu là vấn đề song phương với Trung Quốc.

• Kiểu gài vào phê bình bản thân mình – quy lỗi cho tỉ lệ tiết kiệm thấp của Mỹ trong vấn đề bất cân xứng thương mại Mỹ – Trung Quốc mà không phải là do các mưu đồ trọng thương của Trung Quốc.

• Kiểu tôi có thể bán cho bạn Cầu Brooklyn? – cho rằng đồng tiền của Trung Quốc không thật sự bị định giá thấp đến mức đó – hay không bị định giá thấp chút nào.

Kiểu sử dụng bào chữa Marie Antoinette – Fareed Zakaria – cho rằng cải cách thương mại với Trung Quốc sẽ không giúp Mỹ mà chỉ chuyển thương mại đến các quốc gia chi phí thấp khác như Bangladesh và Việt Nam. Thế đấy, nếu bạn lừa tôi một lần với những sự xuyên tạc này thì thật xấu hổ thay cho các nhà Ủng Hộ Trung Quốc. Nhưng nếu chúng ta bị lừa dối nhiều lần thì xấu hổ thay cho chúng ta.

(Còn tiếp, mời bạn theo dõi tiếp kỳ tới)

nguyentandung.org lược dịch từ quyển Death by China.

Chú thích:

[1] Tác giả nhại theo câu nói của Marie Antoinette, hoàng hậu Pháp, vợ vua Lu-i XVI, khi được báo nhân dân không có lúa mì để ăn: Hãy để chúng ăn bánh. (Let them eat cake).

[2] Ý nói đến hệ thống chính trị của Mỹ.