Trước cáo buộc Global Witness cho rằng, “Tập đoàn HAGL đã chiếm đoạt đất đai, khai thác gỗ bất hợp pháp; phá rừng lấy gỗ, lấy đất trồng cao su, gây tác hại xấu đến môi trường đồng thời khiến cho cuộc sống người dân trong khu vực dự án gặp khó khăn vì thiếu đất canh tác, thiếu việc làm“. Ông Đoàn Nguyên Đức, tức bầu Đức – Chủ tịch Tập đoàn HAGL đã vội vã cáo buộc Global Witness là “tìm cơ hội quảng bá tên tuổi”; “xin tài trợ” và quy cho Global Witness vào hai tội “háo danh” và “hám tiền”. Ông Đức hành động như thế là sai lầm hay khôn ngoan?

Có khôn khéo không khi mà ông Đức bảo rằng: “Đã trồng cao su từ đất rừng bắt buộc phải khai hoang, chặt cây mới trồng cao su được”. Vậy thì, việc Global cáo buộc HAGL đã chặt cây rừng buôn bán, làm cho môi trường bị ô nhiễm và người dân Lào, Campuchia thiếu đất canh tác, thiếu việc làm là có cơ sở không? Anh đến đất nước người khác mướn đất để kinh doanh, nhưng người dân nơi đó lại không có đất canh tác, vậy thì liệu anh có thiện cảm với cộng đồng thế giới? Cộng đồng sẽ ủng hộ anh, sẽ mua sản phẩm của anh chăng?

Khi mà sự việc diễn ra, thay vì anh “ngoại giao”, tìm nhân chứng, lấy ý kiến của người dân nơi anh đang mướn đất canh tác và chính quyền bản địa để phản biện lại cái mà anh gọi là “giã tâm” Global quy chụp thì anh lại đi la ó để truyền thông trong nước đăng tin. Anh chú trọng đến việc giải thích trong nước vì anh đang sợ danh tiếng, uy tín trong nước của mình mất đi; sợ bị bôi nhọ. Nhưng anh có biết rằng, cái đích mà Global nhắm đến không phải là mối quan hệ kinh doanh của anh trong nước mà là thị trường nước ngoài? Liệu anh sẽ ra sao khi mà bị người tiêu dùng trên thế giới tẩy chay? Sản phẩm anh làm ra ai sẽ mua và làm sao anh thu lại vốn? Đó là chưa kể, uy tín của anh trên thị trường bị lũng đoạn.

Trước mắt, chỉ trong một thời gian ngắn, chốt phiên giao dịch ngày 14/5, Cổ phiếu HAG của Hoàng Anh Gia Lai lao dốc mạnh. Theo báo cáo, HAG đã mất 1.400 đồng/cp, tương ứng đánh mất xấp xỉ 6% xuống còn 21.400 đồng/cp. Nắm trên 311,6 triệu cổ phiếu HAG, với biên độ giảm của HAG tính riêng trong phiên 14/5, đã có 436,25 tỷ đồng “bốc hơi”, kết quả thế này, bầu Đức có thấy mình đã sai lầm???

Anh là dân kinh doanh trên thương trường đã mấy mươi năm, nhìn nhận về thời cuộc của anh khá là sành sỏi, bình luận hay đưa ra ý kiến rất có “style” (phong cách) riêng; vậy chẳng lẽ anh chưa từng biết chuyện bánh Kit Kat của Nestle bị tẩy chay với lý do Nestle dùng dầu cọ mua từ Sina Mars để làm bánh. Chỉ một sai lầm, đó là Sina Mars trồng cọ dầu trên khu vực trước là đất sống của loài đười ươi, đã khiến cho Nestle tổn thất đáng kể vì hình ảnh thiếu nhân văn, nhân đạo! Phải chăng, HAGL cũng đang “lọt” vào trường hợp tương tự như Nestle cách đây 3 năm về trước?!

Trong lúc lời kết tội của Global dành cho HAGL lây lan khắp cộng đồng, không biết do tức giận hay là “nóng quá mất khôn” mà bầu Đức luôn thách thức phía GLobal đưa ra chứng cứ; luôn “điềm tỉnh” tỏ ra vẻ “vàng thật không sợ lửa” và phát ngôn khá xem thường Global. Bầu Đức bảo: “Global Witness là tổ chức phi chính phủ, hoạt động không lợi nhuận… Kiện họ ở đâu? Kiện họ như kiện củ chuối thì kiện làm gì”. Với câu nói này của bầu Đức, liệu dư luận sẽ nghĩ gì? Trong khi đó, độ “nổi tiếng”, tiếng nói của Global trên thương trường nặng ký hơn nhiều so với bầu Đức. Đó là chưa kể, tài sản mà HAGL đang sở hữu có đáng gì so với Global?

Có một điều tập đoàn HAGL nên biết rằng, trong 20 năm hoạt động, Global đã làm mất lòng không ít chính phủ các nước phát triển. Nhưng cho đến bây giờ, Global vẫn tồn tại và điều đáng “sợ” nhất là: bao giờ, trước những cáo buộc của Global, đối phương cũng chịu nhiều thiệt thòi, tổn thất. HAGL đã quá vội vàng, “xù lông” đáp trả mà quên rằng, nếu càng “la làng”, vỗ ngực và thách thức thì làn sóng phản đối sẽ dữ dội hơn. Bài học sáng giá của Nestle vẫn còn đó, HAGL không tham khảo, học hỏi và ứng dụng đó là điều đáng tiếc!

Trong sự việc này, nhìn sâu hơn, ta sẽ thấy bầu Đức sai lầm một, truyền thông Việt Nam thì sai lầm hơn gấp bội khi mà lôi cả George Soros vào cuộc. Nhiều kênh truyền thông đã mấp mé, lồng ghép, “hướng” mọi người đến thông tin là nhà tài phiệt, đầu cơ Soros đang đứng phía sau điều khiển Global! Soros là ai, sức hút và độ nổi tiếng như thế nào chắc có lẽ các nhà làm truyền thông Việt Nam đã biết rõ. Vậy thì “đá động” đến Soros khác nào truyền thông Việt Nam đang đồng lòng với HAGL “mời gọi” các nhà truyền thông quốc tế? Trong khi đó, phát ngôn mà ông Đức giải thích về đất rừng, vẫn chưa đạt đến cái gọi là chân, thiện, mỹ. Ngay cả doanh nhân trong nước, đến thời điểm này, hầu như chưa có doanh nhân nào ra mặt hay phát biểu bênh vực HAGL?

Trong một lần phát biểu, ông chủ HAGL đã bảo rằng: “Hiện nay, phần lớn lao động làm việc trong các nông trường cao su của HAGL tại Lào và Campuchia là lao động địa phương. Vì vậy, đời sống nhân dân tại các khu vực này được cải thiện đáng kể. Trong đó, tỉnh Attapeu (Lào), nơi có diện tích trồng cao su lớn của HAGL với khoảng 25.000 ha, là tỉnh được hỗ trợ nhiều nhất. Tại tỉnh này, thu nhập bình quân đầu người 5 năm trước chỉ khoảng 300 – 400 USD/người/năm, hiện tại đã lên trên 1.200 USD/người/năm. Trong những năm qua, Attapeu cũng là một trong những tỉnh có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao nhất của Lào”. HAGL tự đưa ra thông tin thế khác nào tự vỗ ngực nói mình tốt, mình đẹp! Điều này không những không thuyết phục được bạn hàng quốc tế mà còn làm hình ảnh HAGL phản cảm thêm! Làm thế, không khác nào, HAGL đang “thừa cơ hội” đi PR cho mình mà điều này không có lợi cho cá nhân bầu Đức trong giai đoạn này!

Hải Dương